Polska Misja Katolicka w Aschaffenburgu | Polnische Katholische Mission <b>in der Region Untermain

Ministranci

Określenie ministrant pochodzi od łac. "ministrare" - oznaczającego "służyć". Ministrant to zazwyczaj młoda osoba świecka, która po stosownym ustanowieniu może uczestniczyć bliżej świętych obrzędów, tym samym reprezentując wiernych wokół ołtarza oraz pomagać celebransowi. Strój ministranta stanowią:
  • komża,
  • sutanka i kołnierz (w kolorach danego okresu lit.),
  • lub alba przepasana cingulum
Ministranci, zgrupowani w parafialnych wspólnotach ministranckich, powinni być zawsze objęci szeroką formacją; zarówno liturgiczną jak i ludzką, wspólnotową, kierowaną przez Opiekuna grupy i pomagających mu animatorów. W oficjalnych dokumentach Stolicy Apostolskiej pierwsza wzmianka o ministrantach ma miejsce dopiero w encyklice Mediator Dei, wydanej w 1947 r. przez papieża Piusa XII. Przyznaje ona, że do służby powinno się wybrać: "porządnych i dobrze wychowanych chłopców z wszelkich warstw społecznych, którzy z własnej woli będą służyli do Mszy św. prawidłowo, pięknie i gorliwie" (MD 39). Ponadto mówi, iż ministranci mogą stać się kolebką powołań kapłańskich (MD 39). W dokumentach watykańskich z lat 1952, 1958 oraz synodu rzymskiego z 1960 roku (art. 561-565) wspomina się o ministrantach, a nawet poświęca się im osobne rozdziały tych dokumentów. Najważniejszym jednak dokumentem, dającym nam: ministrantom oficjalne miejsce w zgromadzeniu liturgicznym jest Konstytucja o św. Liturgii (KL) II Soboru Watykańskiego, art. 29 mówi: "ministranci, lektorzy, komentatorzy i członkowie chóru również pełnią funkcję liturgiczną".
 
Historia posługi ministrantów
 
Trudno tak naprawdę określić, kto był pierwszym ministrantem lub kto takie funkcje spełniał jako pierwszy. Początków można się jednak dopatrywać już w Biblii. Nowy Testament mówi nam o chłopcu, który przed cudownym rozmnożeniu chleba przyniósł pięć chlebów i dwie ryby, by Chrystus uczynił cud (J 6, 8-9) rozmnożenia pokarmu. Tradycja uznaje go za "praministranta"; przyniósł on bowiem niejako pierwsze dary ofiarne. Inna teoria mówi, iż Chrystus uczynił pierwszymi ministrantami apostołów: św. Piotra i św. Jana, którym nakazał znalezienie wieczernika i przygotowanie wieczerzy paschalnej (Łk 22, 7-13).
W pierwszych wiekach Kościoła funkcje liturgiczne poza biskupem i prezbiterem spełniali wyłącznie diakoni. W miarę rozszerzania się Kościoła potrzeba było większej ilości ludzi do posług; papież Korneliusz w swym liście wymienia kleryków niższych święceń: subdiakonów, akolitów, lektorów i ostiariuszy. Właśnie spośród akolitów, zanoszących komunię św. nie mogącym uczestniczyć w liturgii wywodził się główny patron służby liturgicznej: św. Tarsycjusz (I połowa III w.) - męczennik Eucharystii.
Chłopcy-ministranci przy ołtarzu zaczynają regularnie służyć od przełomu IV/V wieku. Wywodzą się oni od chłopców-lektorów i chłopców-akolitów (WdL str. 169). Początkowo posługi lektora i akolity były silnie związane z ministrantami, tak jak tzw. scholae cantorum: chłopcy śpiewacy. Na powstanie funkcji ministranta w jej dzisiejszej formie miała wpływ praktyka odprawiania Mszy św. bez udziału wiernych, gdzie obecność ministranta była niejako symbolem obecności ludu. Z kolei zagrożeniem dla istnienia świeckich (i w ogóle) ministrantów były tzw. Msze missa solitaria (msza samotna) - gdzie formularze mszalne nie przewidywały już nawet kwestii ani funkcji usługującego. Kapłan "uniezależnił się od lektorów i kantorów". Na szczęście forma "mszy samotnej" spotkała się ze sprzeciwem zarówno duchownych, jak i wiernych, w odwołaniu się do "społecznego charakteru Eucharystii". Zatem do tego okresu posługę ministrantów pełnili młodzieńcy i starsi mający święcenia. Z czasem zaczęto przyjmować także świeckich (laikat), gdy w przykościelnych szkołach kształcą się także chłopcy świeccy. Nazywano ich pueri ministrantes (chłopcy-ministranci). Niektóre synody (np. w Vaison w 592 r.) zlecały nawet tworzenie służby liturgicznej przy parafiach (WdL str. 172).
Uczestnictwo ministrantów i służby liturgicznej w liturgii
Uczestnictwo w powszechnym znaczeniu definiuje się jako dobrowolne i szlachetne zaangażowanie. Uczestnictwo służby liturgicznej w świętych obrzędach, tak jak wszystkich wiernych, należy rozpatrywać według trzech wymiarów: udziału świadomego, czynnego i owocnego, o czym mówi 14 punkt Konstytucji o Liturgii. Do troski o te trzy wymiary uczestnictwa zobowiązani są również duszpasterze: "Dlatego duszpasterze powinni czuwać, aby czynności liturgiczne odprawiały się nie tylko ważnie i godziwie, lecz także, aby wierni uczestniczyli w nich świadomie, czynnie i owocnie". (KL art. 11 i 19).
 
Zadania ministrantów w czasie liturgii
 
Do głównych zadań ministrantów wobec celebransa należą:
  • pomoc w ubraniu celebransa w szaty liturgiczne,
  • nierzadko przygotowanie ksiąg i liturgii pod względem technicznym (obie powyższe funkcje spełnia zazwyczaj kościelny-zakrystian),
  • przynoszenie świec, wina, chleba, naczyń liturgicznych do ołtarza,
  • dodatkowe funkcje losowe (np. przyniesienie hostii, gdy brakuje jej w patenie),
Do zadań ministrantów wobec ludu wiernych (w czasie Mszy cum populo - z ludem):
  • bycie przykładem w postawach, gestach, słowach,
  • dawanie znaku dzwonkiem, celem przypomnienia zmiany postawy.

 

Modlitwa ministranta
 
Przed służeniem:
Oto za chwilę przystąpię do ołtarza Bożego, do Boga, który rozwesela młodość moją,
do świętej przystępuję służby, chcę ją dobrze pełnić. Proszę Cię, Panie Jezu,
o łaskę skupienia, by myśli moje były przy Tobie, by oczy moje były zwrócone na ołtarz,
a serce moje oddane tylko Tobie. Amen

 

Po służeniu:
Boże, którego dobroć powołała mnie do Twojej służby, spraw bym uświęcony uczestnictwem w Twych tajemnicach, przez dzień dzisiejszy i całe me życie
szedł tylko drogą zbawienia. Przez Chrystusa Pana naszego. Amen